Dietrich Bonhoeffer: Het zij je vergeven…
De grondslag voor de onderlinge gemeenschap is niet onze vroomheid, maar wat iemand in Christus is.
Een bijdrage van Dick Lammers
Biechten? Nee, dank u. Ik ben protestant! Dat was mijn eerste gedachte toen ik in Eberhard Bethge’s biografie over het leven van Bonhoeffer een exposé las over biechten en de functie ervan in de geloofspraktijk. Voorafgaande aan de avondmaalsvieringen veronderstelt de biecht een echte verzoening onder de broeders, zo leerde Bonhoeffer zijn studenten. Bethge merkt op: “En hij zei ook – tot verrassing van de meesten – dat men privé te biechten kon gaan bij een broeder of bij hemzelf. (…) Nauwelijks heeft een enkele daartoe kunnen besluiten: er bleef een bedrukte en vreemde stemming hangen. De biecht was in de evangelische kerk niet gebruikelijk”.
Geleidelijk aan raakten de studenten vertrouwd met de praktijk van openbare belijdenis van zonden jegens elkaar, en ten overstaande van God – coram Deo. Over de biechtpraktijk sprak men gewoonlijk niet, toch “merkte heel het huis dat er nu iets veranderd was. Vooral toen Dietrich een broeder vroeg zíjn biecht te horen”. Als de meester… tja, dan ook de leerling. Zo werd de gêne van de biecht onder het uitspreken van begane zonden of wandaden overwonnen.
Bonhoeffer leerde zijn studenten dat in de andere broeder aan wie ik mijn schuld uitspreek Christus tegenover mij zit en luistert. Door wat Christus voor mij heeft gedaan – vergeving door genade – ben ik een broeder voor de ander, en de ander is mij tot broeder geworden door wat Christus voor en aan hém heeft gedaan. De grondslag voor de onderlinge gemeenschap is niet onze vroomheid, maar wat iemand in Christus is. Dat bepaalt onze broederschap, aldus Bonhoeffer.
In het wederkerig uitspreken van zonde en schuld vraagt men vergeving, en kwijtschelding van misstanden in de naam van God. De zonde haat het licht, wil het liefst verborgen blijven en geeft de zondaar over aan vertwijfeling en eenzaamheid. Het kwaad isoleert en onttrekt de mens aan elke oprechte gemeenschap. In de biecht valt het masker van de schijnbare heiligheid af. Zelfrechtvaardiging lijdt gezichtsverlies. Maar ik verzeker u uit eigen ervaring dat het oplucht en verlost van elke beklemming.
Biechten betekent bekering. Er is een breuk met het verleden getrokken. Het opent nieuwe wegen naar God en medemens. Biechten? Ik? Ja, ook al ben ik protestant. Het bevrijdt. Ik spreek uit ervaring.
Lees verder:
Bethge, Eberhard (2000) Dietrich Bonhoeffer: theologian, christian, man for his times: a biography, Minneapolis IL: Fortress Press.
Over de auteur van dit artikel:
Dick Lammers is een theoloog en is een kenner van de werken van de Duitse theoloog en verzetsstrijder Dietrich Bonhoeffer. Hij stelde zijn inspirerende teksten beschikbaar voor deze website.